Niezwykle.com Niezwykle.com Niezwykle.com Niezwykle.com
Wybierz najbardziej niezwykłe z niezwykłych
ZNAJDŹ NAS!
Miasta II Rzeczypospolitej i procent domów wyposażonych w kanalizację
Poprzedni
LOSOWO
Jak Niemcy obudzili demona - dżihad. Chcieli wykorzystać go instrumentalnie do walki z wrogami
Następny
Ciekawostki
23294 odsłon
44 Lubię to!
0 komentarzy

Jak w 1951 r. polski rząd „podarował” Sowietom ziemie bogate w węgiel

Nawigacja
  • Informacje
  • Ocenianie
  • Artykuł
  • Komentarze
Oceń!
Ocena czytelników
Oceniaj tutaj
Twoja ocena
6.7
6.7
Ocena czytelników
115 ocen
Już oceniałeś
Tereny podlegające pod umowę o zamianie granic z 1951 r.

Tereny podlegające pod umowę o zamianie granic z 1951 r.

Rok 1945 był rokiem narodowej tragedii dla Polaków. Rzeczpospolita Polska utraciła Kresy Wschodnie – blisko połowę swojego dotychczasowego terytorium. Wydawało się, że definitywnie odpadły od Macierzy Wilno i Lwów. Miliony ludzi, którzy przeżyli wojenną gehennę, musiało porzucić swoje rodzinne stronyi udać się na obce im ziemie. To nie był jednak jeszcze koniec koszmaru. Kilka lat później Sowieci sięgnęli po kolejne rdzennie polskie obszary.

W latach 30. ubiegłego wieku polscy geologowie prowadzili badania na Roztoczu, na wschód od Lublina. Wyniki ich prac były bardzo obiecujące. W szerokim pasie ciągnącym się od Lublina do Lwowa odkryto potężne złoża węgla kamiennego. Ilość kopaliny zalegającej pod powierzchnią ziemi szacowano na dziesiątki milionów ton. W dodatku stwierdzono również występowanie znacznych ilości gazu ziemnego. Surowiec ten, choć nie był wówczas powszechnie wykorzystywany, miał przed sobą przyszłość.

Wielki Brat upomina się

Pokłady węgla były istotnie potężne. Jednak ówczesna technika nie pozwalała jeszcze na ich natychmiastową eksploatację. Nad większością złóż zalegają bowiem kurzawki. Próby wierceń powodowałyby po prostu zalewanie szybów. Kurzawek nie było tylko nad stosunkowo płytkimi złożami położonymi w tak zwanym kolanie Bugu – w okolicach Sokala. Jednak wybuch wojny spowodował, że dość zaawansowane już prace przygotowawcze zostały przerwane. W wyniku agresji sowieckiej i przy milczącej aprobacie zachodnich aliantów Polska utraciła wschodnie Roztocze. Jednak granica na Bugu pozostawiała po stronie polskiej część dawnego województwa lwowskiego wraz z historycznymi miastami Bełz, Sokal czy Krystynopol. Polacy mogli nadal cieszyć się sławnym obrazem Matki Boskiej Sokalskiej wystawionym w miejscowym kościele pod wezwaniem św.św. Piotra i Pawła czy zachowanym XVII-wiecznym, wspaniałym pałacem Potockich w Krystynopolu. Jak się okazało, nie na długo jednak…

Bogate w węgiel kolano Bugu w zamian za skrawek Bieszczad… (mapa z książki: Witold Sienkiewicz, Polska od roku 1944, Demart 2011).

Bogate w węgiel kolano Bugu w zamian za skrawek Bieszczad… (mapa z książki: Witold Sienkiewicz, Polska od roku 1944, Demart 2011).

Począwszy od 1943 roku na terenach tych trwały zacięte walki polsko-ukraińskie i raczej tu niż na obszarach podgórskich miało miejsce największe nasilenie walk z oddziałami UPA w latach 1945-1947. Wreszcie pod koniec lat 40. na tereny te zaczęli powracać dawni mieszkańcy. Jednak właśnie wtedy tuż za granicą, za Sołokiją i Bugiem, pojawiły się sowieccy geologowie. Pod osłoną nocy, po kryjomu prowadzili prace wiertnicze także na terytorium RP! Było to tak jawne i oczywiste pogwałcenie polskiej suwerenności, że dziś nie mieści się to nam w głowie. Jednak wówczas miejscowe władze „nie zauważały” wielokrotnego naruszania polskich granic. Z pewnością odpowiednia instrukcja wpłynęła do władz powiatowych Warszawy.

Nagle w połowie 1950 roku na mieszkańców wschodniej części powiatu hrubieszowskiego jak grom z jasnego nieba spadła informacja, że rząd RP wystąpił do prezydium Rady Najwyższej ZSRS z propozycją odstąpienia tych terenów Związkowi Sowieckiemu. Była to typowa dla Sowietów perfidia dyplomatyczna, było bowiem oczywiste, że polski rząd, nawet komunistyczny, nigdy z własnej inicjatywy nie odstąpiłby żadnych terenów.

To Sowieci przekonali polskich komunistów, że taka transakcja będzie dla Polski „korzystna”.

Dobromil za złoto

Co było motorem działań Moskali? Oczywiście węgiel kamienny. Sowieccy geologowie stwierdzili, że zasoby surowca zalegające w kolanie Bugu wynoszą około 15 milionów ton! Warto się było schylić po takie ilości czarnego złota. Zapewne nie do końca ufano polskim sojusznikom, skoro Wielki Brat zdecydował się bezpośrednio położyć na złożach swoją łapę.

Oczywiście rodzi się pytanie: dlaczego Sowiety nie zaanektowały tych terenów od razu, w 1945 roku? Uczestnicy rozmów prowadzonych latem tegoż roku w Moskwie nie wspominają, by Rosjanie już wówczas podnosili ten problem. Czyżby w ferworze negocjacji zapomniano o tym? A może nie zapoznano się jeszcze wówczas z wynikami przedwojennych prac polskich geologów? Może Stalin obawiał się reakcji aliantów i konsekwentnie trzymał się tzw. linii Curzona, bo i tak wiedział, że do sprawy będzie mógł wrócić później, kiedy się wszystko uspokoi… Ponieważ to nie był już ten czas, kiedy Stalin mógł po prostu pchnąć swoje dywizje, bo Polska była przecież formalnym sojusznikiem ZSRS, Sowieci musieli wymyślić jakieś bardziej dyplomatyczne rozwiązanie. Zaproponowali ostatecznie Polsce zamianę terytoriów. Za „kolano Bugu” Polska miała otrzymać rekompensatę w postaci obszaru położonego wokół Ustrzyk Dolnych w Bieszczadach. Pierwotnie planowano odstąpić Polsce również obszary dawnego powiatu drohobyckiego wraz nie należącą do RP częścią linii kolejowej Ustrzyki Dolne – Przemyśl, a z nią między innymi miasta Dobromil i Chyrów (ze słynnym pojezuickim gimnazjum dla chłopców). Jednak te ostatnie tereny miały wrócić do Polski pod warunkiem zapłacenia rekompensaty w złocie. Złota domagali się bezczelnie sowieccy dyplomaci w zamian za odstąpienie polskiej stronie szybów wiertniczych ropy naftowej w Czarnej w Bieszczadach. Żądanie było o tyle bezsensowne, że szyby, zbudowane w końcu za pieniądze polskich przedsiębiorców, po wojnie nie były już eksploatowane.

Polacy jednak – ku zdumieniu Sowietów i Stalina – odrzucili to żądanie i kolej drohobycka do Polski nigdy nie wróciła. Dzisiaj, jadąc pociągiem z Ustrzyk Dolnych do Przemyśla, trzeba przejechać przez terytorium Ukrainy, a kiedyś jechało się przed ZSRS i była to jedyna okazja, by przyjrzeć się Bolszewii bez paszportu.

Czerwonohrad zamiast Krystynopola

Podpisana bardzo szybko – 15 lutego 1951 roku – umowa przewidywała, że „Każda z Umawiających się Stron przekazuje bez odszkodowania w stanie nienaruszonym nieruchomy majątek państwowy, spółdzielczo-kołchozowy, spółdzielczy, jak również inny majątek społeczny, włącznie z urządzeniami przedsiębiorstw, kolei żelaznych, środków łączności, Rządowi państwa, na rzecz którego przechodzi dane terytorium”. Polscy mieszkańcy ziemi bełskiej pozostawili swój dobytek i poszli na wygnanie. Osiedlono ich na terenach odzyskanych, na lichych ziemiach podgórskich. Sowieci przez kilka lat zdążyli obszary te skolektywizować. Tak więc oprócz rozgrabionych kołchozów nic tam nie zastano. Tymczasowi gospodarze prowadzili typową gospodarkę rabunkową, barbarzyńsko wycinając bieszczadzkie lasy. Jedyną większą miejscowość na tych terenach, czyli przedwojenne Ustrzyki Dolne, przemianowano na Szewczenkowo – na cześć ukraińskiego poety. Tymczasem na nowo zajętych terenach utworzono potężny kombinat przemysłowo-wydobywczy. Krystynopol przemianowano na Czerwonogród. W mieście mieszka dziś 150 tysięcy ludzi.

Sowieci udławili się jednak sokalską kością. Dziś złoża węgla są na wyczerpaniu. Działa zaledwie kilka kopalni, resztę zamknięto. Cały obszar ma dziś status zagrożonego ekologicznie. Zanieczyszczenie środowiska jest tak duże, że dzieciom wyrastają zęby bez szkliwa, zaś zachorowalność na pylicę płuc wielokrotnie przekracza nawet miejscowe, dość liberalne normy. Dziś można domniemywać, że Polacy z zagospodarowaniem ziemi bełskiej poradziliby sobie jednak lepiej.

Ciekawostka: W lutym 1953 roku w okolicach Tarnobrzega odkryto gigantyczne złoża siarki. Jej ilość szacowano wówczas na jedną trzecią światowego zapotrzebowania na ten surowiec. O stopniu zaufania do sowieckiego sojusznika najlepiej świadczy fakt, że gdy wiadomość ta została triumfalnie ogłoszona przez komunistyczną propagandę, ludność zamieszkała na wschodnim brzegu Wisły zaczęła masowo przenosić się wraz z całym dobytkiem na stronę zachodnią. Władze UB donosiły, że miejscowa ludność jest przekonana, iż teraz ZSRS zapragnie rozszerzyć swe granice aż po Wisłę. Panika była tak wielka, że aby uspokoić ludność, ściągano pracowników z centrali MSW.

Wspinając się po najwyższych szczytach bieszczadzkich, warto pamiętać, że niewiele brakowało, a nawet i te obszary odpadłyby od Polski. Podczas obrad mieszanej komisji delimitacyjnej Sowieci zaproponowali „wyprostowanie granicy”. Argumentowano, że wciśnięty na południowy-wschód „worek bieszczadzki” będzie trudno dostępny i „ bezużyteczny” dla Polaków. Rosjanie proponowali, by granicę poprowadzić na północny wschód od szczytu Wielkiej Rawki w kierunku Smolnika. Tym samym poza polskim terytorium znalazłyby się pasma Połoniny Caryńskiej oraz tzw. Gniazda Tarnicy. Dziś do Ukrainy należałyby Ustrzyki Górne czy Wołosate. Na szczęście sprzeciw polskich ekspertów udaremnił te pomysły. Jeden z nich, geograf Stanisław Leszczycki, wspominał po latach: „Strona radziecka zaproponowała też uproszczenie granicy na samym południu – przez obcięcie wybrzuszenia bieszczadzkiego. Uważam za swój osobisty sukces, że Bieszczady w rejonie Ustrzyk Górnych (ok. 380 km kwadratowych) pozostały przy Polsce. W tym przypadku powołałem się na wcześniejsze porozumienie z 1944 r. i późniejszy układ, gdzie granicę wyznaczono od źródeł Sanu wzdłuż biegu tej rzeki”.

Marek Skalski, źródło: tygodnik Najwyższy Czas

granice

Lubię to!
Kategorie
Ciekawostki
Tagi
Jaka jest twoja opinia?
Świetne!
77%
Fajne
11%
OK
3%
Hmmm?
4%
To nie to
5%
Nie lubię tego
1%
Admin
Admin
To może cie zainteresować
Ciekawostki
 
Ocena Czytelników
9.9
OCEŃ!
Świnie przypominające muzułmanów i inne antyimigranckie wątki w „Angry Birds”
 
Ocena Czytelników
8.2
OCEŃ!
Które kraje głosowały na Polaka w konkursie Eurowizji
 
Ocena Czytelników
9.3
OCEŃ!
„Ta historia może być zrozumiała również dla Polaków”. Tysiące polskich rodzin spotkał podobny los
 
Ocena Czytelników
9.2
OCEŃ!
Jedyna w polskiej historii masowa zbrodnia dokonana w szkole. Krwawa matura w Wilnie
 
Ocena Czytelników
9.7
OCEŃ!
Tobago – kresy I RP na Karaibach. Powstało nawet miasto na cześć Jana Kazimierza
 
Ocena Czytelników
4.4
OCEŃ!
„Historia bez cenzury”: jak szkolono Cichociemnych
Komentarze
Zostaw komentarz

    Zostaw komentarz Anuluj pisanie odpowiedzi

    This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.




    Najnowsze informacje
     
    Świetne wystąpienie Steve’a Jobsa. To może zmienić spojrzenie na Twoje życie
     
    W czym Twoje województwo jest najlepsze?
     
    Amerykański dyplomata jeździ po Warszawie maluchem
    Amerykański dyplomata jeździ po Warszawie maluchem… [wideo]
     
    Najlepsi kibice Euro 2016 to Irlandczycy
    Najlepsi kibice Euro 2016 to Irlandczycy? To wideo to dowód! [wideo]
     
    Ekstaza komentatora Islandii
    Ekstaza komentatora na meczu Euro. Tomasz Zimoch „wysiada”

    Niezwykle.com

    Ciekawostki, interesujące wideo, infografiki - odwiedzaj nas codziennie! Każdego dnia nowe interesujące materiały!
    Top 10 miesiąca
      
    Spróbuj użyć innego filtru
    Top 10 tygodnia
      
    Spróbuj użyć innego filtru
    • "Szkoci nas lubią. https://www.youtube.com/watch?time_continue=49&v=AsjxGYek7Rk&feature=emb_logo" - Shone
    • "Super nauczyłam się w 3 godziny" - Emilka
    • "Bełkot" - ziut
    • "Znamienny jest też wiersz Juliana Tuwima “Żydom ròżnego kalibru “ Juwenalia Zeszyt II : grudzień 1911- li..." - Piotr
    • "Uczeń to samo za siebie mówi. Jeszcze wiele musisz się nauczyć. A historia to fakty, które są całkowicie in..." - Stanisław
    • "Ha ha ha ha ha ha ha ha ha ha ha ha ha y" - Ireneusz
    • "Na pierwszym miejscu powinien być kościół katolicki który w samej tylko Ameryce na przełomie 40 lat wyciął ..." - Uczeń
    • "Tak ika75 przywiozły nas statkami ,,cywilizowane,, ludy a gdy zaczęła się chrystianizacja zeszliśmy z drzew..." - Patryk
    • "Nie ściema tylko zwyczajny wstyd zgwałconej dziewczyny, która wypierała z pamięci poniżenie które ją spotka..." - Michał
    • "Coś mi się wydaje, że nasi przodkowie przybyli na te ziemie około VI-VII w. naszej ery, więc jeśli te piram..." - ika75
    Popularne
        
     
    Islam i stosunek do zwierząt
    87990
     
    Prof. Andrzej Zoll na łopatkach po jednym pytaniu w programie „Młodzież Kontra”
    78538
     
    Ten kadr jest symbolem ludobójstwa Ormian. Po latach okazało się, że scena nie miała miejsca. Rzeczywistość była jeszcze straszniejsza…
    57151
     
    Polski oficer torturowany przez bolszewików podczas wojny polsko-bolszewickiej
    54432
     
    This is Poland. Wzruszający brytyjski film o Polsce z lat 1938-40. Nieznane kroniki z II RP pokazują uroki dawnego życia. „Polska nigdy nie zginie” [film]
    54106
     
    Anna Walentynowicz mówi wprost o Henryce Krzywonos. „Kradła i piła. Wyszkowski wyrzucił ją ze strajku”
    53742
     
    Kto chce bronić ojczyzny, a kto z niej uciekać. Ciekawe zestawienie
    50100
     
    „Polskie piramidy” na Kujawach, tysiąc lat starsze niż budowle w Egipcie
    48392
     
    Genetyczna mapa Europy, czyli kim naprawdę jesteśmy
    41522
     
    Dlaczego Żydzi mieszkali 800 lat w tak niegościnnym kraju jak Polska. Odpowiada prof. Bogusław Wolniewicz
    34032
     
    Państwa, które ogłosiły żałobę narodową po katastrofie w Smoleńsku
    32040
     
    „Myśli i wypsknięcia” Józefa Piłsudskiego. „Bo ni z tego ni z owego mamy Polskę na pierwszego”
    28269
     
    O zdjęciu, które zmieniło historię – posłużyło do manipulacji. Ofiara okazała się sprawcą
    26472
     
    Niedziela w Warszawie w 1938 roku – niezwykły reportaż z miasta, którego już nie ma [wideo]
    26448
     
    Najwięksi mordercy w historii świata
    26036
     
    Stefan Kisielewski: Pocieszam się tylko, że ta stara k…a Francja odcierpi jeszcze za naszą krzywdę, zawsze nas zdradzała i sprzedawała!
    25498
     
    Dlaczego Wielka Brytania i USA pozwoliły mordować miliony Żydów. Niewygodna prawda, o której się nie mówi
    23452
     
    Jak w 1951 r. polski rząd „podarował” Sowietom ziemie bogate w węgiel
    23294
     
    Andrzej Kiszka „Dąb” – w leśnej ziemiance ukrywał się niemal 10 lat. Żołnierz niezłomny
    22473
     
    Największe miasta w II Rzeczypospolitej – zobacz zestawienie z 1938 roku. Pierwsza Warszawa, a kto za nią [infografika]
    21017
    Niezwykłe
          
     
    Świetne wystąpienie Steve’a Jobsa. To może zmienić spojrzenie na Twoje życie
     
    W czym Twoje województwo jest najlepsze?
     
    Amerykański dyplomata jeździ po Warszawie maluchem
    Amerykański dyplomata jeździ po Warszawie maluchem… [wideo]
     
    Najlepsi kibice Euro 2016 to Irlandczycy
    Najlepsi kibice Euro 2016 to Irlandczycy? To wideo to dowód! [wideo]
     
    Ekstaza komentatora Islandii
    Ekstaza komentatora na meczu Euro. Tomasz Zimoch „wysiada”
     
    „This One’s For You Poland” – hymn Euro 2016 specjalnie dla Polski
     
    Jak zagraniczni dziennikarze czytają nazwiska polskich zawodników
    Jak zagraniczni dziennikarze czytają nazwiska polskich zawodników [wideo]
     
    Gdzie urodzili się piłkarze grający na Euro 2016
    Gdzie urodzili się piłkarze grający na Euro 2016. Kilka niespodzianek [mapa]
     
    film Królestwo trailer
    Puszcza Białowieska na dużym ekranie – fenomenalne obrazy przyrody [trailer]
     
    przywitanie prezydenta Chin w Polsce
    Godne przywitanie prezydenta Chin w Polsce. W powietrzu… [wideo]
     
    Animowana historia tortur
    Ludzie ludziom… Animowana historia tortur [wideo+18]
     
    uderzył dziewczynę
    Ona kilkukrotnie go uderzyła, a on nie reagował. Później zmienił zdanie. Dobrze postąpił?
     
    Chlew na Wiejskiej. Nieparlamentarne słowa pod adresem posłanki
     
    muzułmanie w Rosji
    Ciężka dola muzułmanów w Rosji. Muszą się liczyć również z takim traktowaniem
     
    Policja surowo karze mandatami. A tak sama łamie przepisy… [wideo]
     
    Polak miał problem ze spadochronem
    O krok od tragedii – Polak miał problem ze spadochronem
     
    Obóz pracy dla Polaków w Niemczech
    „Obóz pracy” dla Polaków w Niemczech. Kobieta bije pracownika [wideo +18]
     
    Kuriozalna interwencja francuskiej policji
    Kuriozalna interwencja francuskiej policji [wideo]
     
    najlepsze pranki
    Czy uwierzyłbyś własnym oczom – najlepsze pranki
     
    Kulczyk żyje! Skandal w programie „Państwo w Państwie”
    12345
    123
    Działy
     
    CZYTAJ WIĘCEJ
    Ocena Czytelników
    9.5

    Jak Niemiec oceniał Polskę u schyłku XVIII wieku? „Polacy rodzą się na jeźdźców…”

    OCEŃ!
    ZOBACZ WSZYSTKO

    Tagi

    Adam Michnik Adolf Hitler Andrzej Duda Armia Krajowa Chiny chrześcijaństwo chrześcijaństwo - islam Francja III Rzesza II Rzeczpospolita II wojna światowa imigracja ISIS islam I wojna światowa Izrael Jan Paweł II Jarosław Kaczyński Józef Piłsudski Komitet Obrony Demokracji komunizm kościół katolicki Kraków Kresy Wschodnie Lech Wałęsa Lwów Niemcy NKWD Polacy - Żydzi polscy chłopi Polska Polska - Niemcy Polska - Rosja Powstanie Styczniowe powstanie warszawskie Rosja socjalizm Stanisław Cat-Mackiewicz terroryzm USA Warszawa Wielka Brytania Witold Pilecki Wojna domowa w Syrii ZSRS
    Redakcja serwisu nie odpowiada za materiały nadesłane przez użytkowników.
    Jeśli uważasz, że tekst lub zdjęcie narusza prawa autorskie, poinformuj nas o tym.
    Napisz maila do administratora strony – niezwykle.com@gmail.com.
    Materiał naruszający prawa autorskie zostanie usunięty.